Học sinh ngày nay với "cảm nhận", "cảm xúc"

Dạy văn, dạy chữ, dạy người

Thực tế cho thấy, học sinh thời nay “sành điệu” hơn, sống thực dụng hơn, công nghệ @, máy tính, điện thoại di động, kỹ thuật số… đã làm hộ cho các em nhiều thứ, đánh văn bản không cần đến viết tay, nó làm chữ viết của các em ngày càng xấu đi, viết sai chính tả, ngữ pháp, như nhiều người đã phản ảnh, nhưng không chỉ có vậy, nó còn “cảm nhận” hộ cho các em chỉ cần một cái “click”.

Văn học không phải như toán, lý hóa với tư duy logic, không phải là “đúng” hay “sai” mà là “hay” hay “không hay”, “sâu sắc” hay “nông cạn”, do đó văn học cần nhiều đến tính “cảm nhận”, “cảm xúc” của mỗi người. Cảm nhận, cảm xúc ấy không tự dưng mà có, nó được tạo nên từ một tâm hồn “biết” ý thức, biết suy ngẫm, suy tư về cuộc sống quanh mình, thế nhưng học sinh ngày nay lại khá hời hợt trong cách sống, điều đó đã làm khả năng cảm thụ của các em trở nên rất kém, có khi còn chai sạn.

Thực tế cho thấy, trong những kỳ thi tốt nghiệp, thi đại học, môn văn gần đây, nhiều học sinh bỏ giấy trắng, viết lan man, viết sai chính tả, sai cú pháp, viết những câu văn cụt ngủn, những câu văn “kinh dị” gây sốc, cảm nhận sai lệch ý nghĩa những tác phẩm văn học là vô số kể.

Phải thừa nhận rằng, cảm nhận, cảm xúc với văn học của học sinh ngày nay không phải là cảm nhận, chiêm nghiệm riêng của bản thân của học sinh mà là cảm nhận từ những cảm nhận đã có sẵn. Thời trước làm gì có “những bài văn mẫu”?, làm gì có “tuyển tập những bài văn mẫu hay nhất”?, Ngày nay thì từ lớp 1 đến tận lớp 12 là toàn tập văn mẫu không thiếu tập nào. Không chỉ có vậy, ngay cả một ca khúc, một câu chuyện, một đoạn thơ dù lạ hay quen, mới hay cũ, trong nước hay ngoài nước cũng đều được cảm nhận cả trên internet, chỉ cần một cái “click” thôi là các em có thể tìm ra nó một cách khá dễ dàng và chỉ cần một cái “copy” và “paste” để biến nó thành cái của mình. Khả năng cảm thụ đã kém, đã hời hợt lại gặp một khuôn mẫu làm sẵn như vậy lại càng khiến cho các em lười suy nghĩ, kém sáng tạo hơn nữa.

Nếu xét vấn đề này khách quan hơn thì thực tế đáng buồn này không hoàn toàn là lỗi của các em mà một phần là do mặt trái của sự phát triển xã hội. Nó đã vô tình đặt trước các em những “khuôn mẫu hoàn hảo” để mà bắt chước. Khi cầm trong tay một cuốn “những bài văn mẫu”, rất ít học sinh có ý thức dùng nó để tham khảo, tìm ý và diễn đạt theo lời lẽ của mình, mà phần lớn là cứ thế mà “bê” vào. Để “qua mắt” giáo viên, các học sinh này thường “bê” theo kiểu “lấy râu ông nọ cắm cầm bà kia”, tập hợp nhiều cuốn sách văn mẫu lại với nhau và cứ thế mà tái chế, nếu không tái chế được nữa thì cứ tha sức mà “bịa”, mà “vẽ rồng vẽ rắn”, cốt làm sao viết cho nhanh, cho xong. Trong khi đó, phải diễn ra quá trình “cảm nhận” thật sự với văn học thì tâm hồn con người mới sâu sắc, mới biết tinh tế, nhân cách con người mới trở nên tốt đẹp như sứ mệnh của văn học mang lại.

“Cảm nhận”, “cảm xúc” của mỗi con người không phải chỉ dùng trong “học văn”, “dạy văn” mà còn liên quan mật thiết với “dạy người”. Nếu có cảm nhận tinh tế, sâu sắc với văn học thì nghĩa là học sinh cũng sẽ có những rung cảm, những “tình người” đầy yêu thương, chân thành trong cuộc sống. Những cảm nhận, cảm xúc hời hợt, chai sạn của học sinh, của giới trẻ ngày nay là một thực trạng đáng báo động, nếu không được thay đổi, nhận thức kịp thời thì sẽ rất dễ trở thành ngọn nguồn đẻ ra những con người điềm nhiên bước qua “bà lão bán rau” không một chút thương cảm và thậm chí cả những Lê Văn Luyện “máu lạnh” nữa tồn tại trong xã hội này.